Op 27 en 28 februari vond in de provincie Groningen een eerste verkenningsronde plaats langs erfgoedgemeenschappen en erfgoedinitiatieven. Tijdens deze bezoeken stond de kennismaking centraal, evenals het inventariseren van kansen en knelpunten rond levend erfgoed. Door persoonlijke gesprekken op locatie werd het netwerk Levend Erfgoed zichtbaar en tastbaar gemaakt, wat bijdroeg aan het vertrouwen en de bereidheid van betrokkenen om aan te sluiten. Deze rapportage vat de belangrijkste inzichten samen uit de gevoerde gesprekken en schetst de contouren van mogelijke vervolgacties.

Belangrijke inzichten

De algemene indruk is dat een netwerk voor levend erfgoed als waardevol wordt gezien, vooral vanuit de behoefte aan inspiratie, kennisuitwisseling en wederzijdse ondersteuning. De zichtbaarheid van erfgoedgemeenschappen binnen beleid en fondsen wordt als gebrekkig ervaren. De mogelijkheid om via een netwerk beter te kunnen adviseren en lobbyen richting (lokale) overheden en subsidieverstrekkers wordt herkend, al zijn er verschillen in urgentie tussen initiatieven.

Toekomstbestendig

In de gesprekken kwam een gedeelde zorg naar voren over de toekomstbestendigheid van erfgoedinitiatieven. De vergrijzing van actieve deelnemers en de moeite om jonge mensen langdurig te binden, vormen een terugkerend thema. Meerdere organisaties signaleren dat traditionele verenigingsstructuren onder druk staan, mede door veranderde maatschappelijke verwachtingen. Er wordt gezocht naar flexibelere vormen van betrokkenheid die beter aansluiten op de behoefte aan kortdurende, projectmatige inzet. Opvallend is de breed gedeelde wens om erfgoedactiviteiten actiever te verbinden aan maatschappelijke thema’s zoals leefbaarheid, sociale cohesie, duurzaamheid en klimaatverandering. Projecten zoals De Wijk De Wereld en Gronings Vuur laten zien dat erfgoedbeoefening en cultuurparticipatie krachtig kunnen bijdragen aan het versterken van gemeenschappen. Ook initiatieven, zoals Op Maarhuizen en Kunstcentrum De Ploeg, benutten de kracht van historische plekken om nieuwe verhalen en gemeenschapsvorming te stimuleren.

De impact van erfgoedpraktijken op sociale en culturele verbinding wordt breed onderkend, maar het zichtbaar en meetbaar maken daarvan blijft een uitdaging. Er is behoefte aan voorbeelden, formats en kennisdeling rondom impactmeting, juist om richting fondsen en gemeenten beter te kunnen onderbouwen waarom ondersteuning essentieel is. Hierin wordt ook een rol gezien voor het netwerk, bijvoorbeeld door het verzamelen en ontsluiten van succesvolle praktijkvoorbeelden.

Naast participatie en impact kwamen praktische knelpunten aan bod, zoals regelgeving, vergunningverlening en het complexe subsidielandschap. Kleine organisaties ervaren hierin vaak een grote administratieve last, die belemmerend werkt voor hun continuïteit. Er werd gepleit voor meer ondersteuning, niet alleen inhoudelijk maar ook procesmatig, en voor het ontwikkelen van ‘doorbreekfuncties’ binnen overheden die initiatiefnemers kunnen begeleiden wanneer zij vastlopen.