Stichting Cultureel Centrum Mahatma Gandhi organiseert feesten en evenementen vanuit de Hindoestaans-Surinaamse gemeenschap; de feesten zijn toegankelijk voor iedereen, om ruimte te bieden voor de Hindoestaans-Surinaamse gemeenschap, maar ook om verbinding en begrip te cultiveren buiten de gemeenschap. Muziek, zang, dans en traditionele klederdracht worden behouden, en nieuw erfgoed wordt gecreëerd door bijvoorbeeld het maken van theatervoorstellingen om ook de jeugd te blijven betrekken. Asha vertelt dat dit bijdraagt aan cohesie, identiteitsvorming en trots.

Knelpunten en uitdagingen zijn de langdurige betrokkenheid van jongeren behouden en langdurige ondersteuning van de gemeente of andere steuninstellingen krijgen. “We krijgen wel onze vergunningen en sponsoren vanuit de gemeente, maar voor hoelang zullen we dat krijgen? Het blijft onzeker voor ons.”

Jan van der Goot uit Hindeloopen vertelt met trots over het erfgoed van de historische handelsstad. Ook hier gaat het om volksdans en muziek, klederdracht, schilderwerk en de regionale taal. Hij vertelt dat Hindeloopen een grote landelijke zichtbaarheid heeft waardoor er veel productieve uitwisselingen kunnen plaatsvinden met anderen in het land die met soortgelijke dingen bezig zijn. Ook worden er actief scholen betrokken om het erfgoed te behouden en over te dragen aan de jeugd. Jan hecht hoge waarde aan het behouden van kennis van kwaliteit; van goede stoffen en mooie vormen die anders verloren kunnen gaan. Die kennis mag geborgd worden, vastgelegd worden en doorgegeven worden.

In Hindeloopen wordt het echter moeilijker om bestuursleden te vinden, mensen die verantwoordelijkheid willen of kunnen dragen hiervoor. Hiervoor ontbreekt er volgens Jan een plek voor advies, opdat bestuurskwesties gemakkelijker opgelost kunnen worden. Hierin zou het NLE een rol kunnen spelen.

Er ontstaat een interessante dialoog tussen Dorthee Makkum en Jan van der Goot. Waar erfgoed voor Jan draait om borgen en behouden, gaat het bij Dorthee om transformatie en innovatie ondersteunen. “Er moet intrinsieke interesse zijn voor iets, er moet genoeg belang zijn. Als mensen het nut van iets inzien, dan gaat het vanzelf wel lopen, dan krijg je die bestuursleden ook wel,” meent Dorthee. Als theatervormgever houdt zij zich veel bezig met kostuums en oude klederdracht, maar ze vindt daarin het toelaten van nieuwe impulsen zodat die toepassing vinden in huidige omstandigheden belangrijk. Dit weerspiegelt ook haar houding tegenover traditionele erfgoedoverdracht binnen een multiculturele samenleving. “Sommige dingen mogen ook losgelaten worden, om meer diversiteit en vernieuwing te kunnen omarmen.”

Andrea Moller van Meida Art Friesland stelt voor dat het NLE een platform zou kunnen worden voor een ‘best practices’-uitwisseling. Ze merkt op dat rond de tafel de deelnemers allen geïnteresseerd zijn in uitwisseling over erfgoedpraktijken; wat blijft hetzelfde, wat laat je los, hoe draag je het over aan de volgende generatie. “We kunnen dan op grotere schaal en tussen allerlei gemeenschappen een dialoog aangaan over wat werkt en niet werkt. Bijvoorbeeld kunnen we zoeken naar wat jongeren trekt zodat ze zelf het nut van iets inzien; dan komen ze vanzelf wel en nemen ze ook bestuursrollen over.”

Zelf zit Andrea als kunstprofessional in meerdere netwerkorganisaties, en ziet ze de waarde van gerichte netwerken die focussen op specifieke thema’s, sectoren of beroepsgroepen. Echter ervaart ze ook dat er binnen de erfgoedsector, waar ze wegens haar functie bij het Mondriaanfonds betrokken is, veel versnippering is en er zelden een bijeenkomst is waar alle erfgoedorganisaties samenkomen. Een overkoepelende structuur met praktijkgerichte zijtakken waar gemeenschappen gericht aan een vraagstuk kunnen werken of advies kunnen vragen lijkt voor haar dus een mooie uitkomst.

Monique Boskma van Dekema State sluit zich hierbij aan. Ze spreekt uit dat er kans is te verwateren als je te laagdrempelig bent en ten onder te gaan aan het geheel. Dekema State is sterk verbonden aan allerlei steunorganisaties en heeft dus minder behoefte aan ondersteuning en advies waar bijvoorbeeld de vertegenwoordigers van Stichting Cultureel Centrum Mahatma Gandhi of de Hindeloopen-gemeenschappen belangstelling voor uitspraken. Hierom ziet ze het NLE als iets wat zich geheel mag richten op inspiratie en kennis uitwisselen.

Tot slot deelde Steven Spanneburg vanuit zijn houtbewerking- en restauratiepraktijk zijn perspectief. Voor hem is het bewaren van vakmanschap erg belangrijk, en de traditionele vormen van houtbewerking borgen. Tegelijkertijd laat hij graag met zijn praktijk zien dat er ook ruimte is voor dove mensen binnen erfgoedbehoud, en dat die ruimte ingenomen mag worden. Zo kan hij traditie en innovatie op een mooie manier samenbrengen.

Steven Spanneburg is doof en nam met een tolk deel aan het gesprek. Tijdens het gesprek constateerden hij en zijn vrouw dat hij ook als vertegenwoordiger van de dovengemeenschap (die met een eigen taal ook een vorm van cultuur en daarmee erfgoed vertegenwoordigt) een rol in het netwerk zou kunnen invullen.